TÜFE VE ÜFE NEDİR?

TÜFE: Tüketici Fiyat Endeksi

Belirli bir zaman diliminde bireylerin ortalama tüketim alışkanlıklarını yansıtmak için seçilmiş bir mal ve hizmet sepetinin fiyatlarındaki değişimi ölçer. TÜİK’in hesapladığı TÜFE değişim oranı, perakende fiyatlarındaki değişimi gösteren enflasyondur. 

⦁ TÜFE’nin hesaplanması için fiyat takibi yapılabilecek mal ve hizmet sepetinin kurulması; referans yılının, bu sepette yer alan mal ve hizmet alımları için ödenecek tutarın ve bu sepete ilişkin fiyat düzeyinin belirlenmesi gerekmektedir.

⦁ Enflasyon göstergesi olarak TÜFE, ekonomi politikalarının belirlenmesinde; ücretlerin, fiyatların ayarlanmasında; kiraların artırılmasında, parasal değerlerden enflasyon oranını silmede ve ekonomik faaliyetlerin yönlendirilmesinde esas alınır.

Yİ-ÜFE NEDİR?

Yİ-ÜFE: Yurt içi Üretici Fiyat Endeksi

ÜFE, yurt içinde satışı gerçekleştikten malların üretim maliyetlerinde oluşan artış ve azalışlarla ortaya çıkan orandır.

⦁ ÜFE oranı enflasyon hesaplanmasında yer alır. Ürünlerin maliyetlerindeki artış ve azalışlar hakkında bilgi sahibi olmak için ÜFE oranlarını incelemek fayda sağlar. Ayrıca ÜFE’nin artması demek, TÜFE oranının da olumsuz etkilenmesi anlamına gelir.

TÜFE VE ÜFE ARASINDAKİ TEMEL FARKLAR

⦁ TÜFE, sadece hane halkları tarafından tüketilen mal ve hizmetlerdeki fiyat artışlarını ölçer.

⦁ ÜFE, üretim maliyetlerine göre fiyat değişimlerini inceler. Ortaya çıkan veri aylık ve yıllık olarak ülke ekonomisi hakkında bilgi verir.

⦁ Farklı zamanlarda hesaplanırlar.

⦁ TÜFE’de toplam harcama fiyatlarına bakılırken, ÜFE’de KDV ve vergiler hariç üretim maliyetleri analiz edilir.

NASIL HESAPLANIR?

Uygulanacak artış oranı, TÜİK tarafından yayınlanan yıllık enflasyon oranına bağlıdır. TÜİK’in enflasyon oranı ile belirlenmesi, kiralara uygulanacak azami artış oranını belirlemektedir. 12 aylık TÜFE oranı, kira artış oranı olarak yansıtılırken yıllık kira bitiminden önceki ay baz alınarak hesaplanır.
TÜFE kira artışını belirlemektedir. Artış oranı, taban fiyatın bulunmasında kullanılan TÜFE verilerine göre belirlenir.

⦁ Mevcut durumda ödenen kira tutarı TÜİK tarafından belirlenen artış oranı ile çarpılarak 100’e bölünür ve artış bulunur.

Yıllık TÜFE oranı ve kira sözleşmesinde belirtilen maddelere göre kirayı artırabilir veya ev sahibinize başvurabilirsiniz. Ancak burada dikkat edilmesi gereken üç nokta bulunmaktadır:

⦁ Yapılan zam, yıllık TÜFE oranının ortalamasından daha fazla olmaz. Aksi takdirde kiracı, yapılan zamma itiraz etme hakkı kazanır.

⦁ Kiracı ve ev sahibinin aralarında bir anlaşmazlık yaşadığı düşünelim. Kiracı, kendi belirlediği artış oranına göre ödemede bulunur ve bu ödeme yıllık TÜFE ortalamasından düşük olursa ev sahibi, kiracıdan icra yoluyla oluşan farkı alabilir.

⦁ 2022 Mart ayında tutulan bir evin kira artışının 2023 Şubat ayında, yani sözleşmenin bitiminden bir ay önce, son 12 ayın TÜFE ortalamasına göre yapılması gerekir.

Türkiye-Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) (Yıllık)

Türkiye’nin son bir yıllık verisini incelediğimizde gördüğümüz Nisan ayından Temmuz ayına kadar bir düşüş yaşanmış ancak sonrasında beklentiler doğrultusunda artış yaşanmaya başlanmıştır. Veriler doğrultusunda bu artışın ufak seyirlerde devam edeceğini öngörebiliriz.

ABD-Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) (Yıllık)

ABD’nin verilerine baktığımız zaman gördüğümüz 2023 Nisan ayından itibaren bir düşüş yaşamaya başlamış olup Ağustos ayından itibaren 3 aylık süreçte ufak yükselmeler gösterdiğidir. Kasım ayından bu güne kadar olan süreçte de ufak iniş çıkışlar göstermiş olmakla beraber bu durumun bu şekilde devam edeceği söylenebilir.